Maarten Doorman is schrijver en filosoof en is medewerker van NRC.
Filosoof
Hij studeerde cum laude af op het pessimisme van Arthur Schopenhauer en promoveerde aan de Universiteit Maastricht op het boek Steeds mooier. Over vooruitgang in de kunst. Ook was hij redacteur van het filosofische tijdschrift KRISIS. Zijn bekendste boeken zijn De romantische orde (3e druk 2012), Rousseau en ik. Over authenticiteit (7e druk 2022), De navel van Daphne. Over kunst en engagement (2e druk 2016) en Een jager in het woud. Frankrijk, Duitsland, Europa (2023). Daarnaast schreef en schrijft hij over filosofie, literatuur en geschiedenis voor o.a. NRC, de Groene en de Volkskrant. Zie onder RECENSIES. Doorman is samen met Heleen Pott de bedenker en samensteller van Filosofen van deze tijd (16e druk 2021), een toonaangevende inleiding op de hedendaagse filosofie.
Schrijver
Veel besproken boeken zijn: Art in Progress. A Philosophical Response to the End of the Avant-Garde (2003, free download here), De romantische orde (2004), Paralipomena. Opstellen over kunst, filosofie en literatuur (2007), Rousseau en ik. Over de erfzonde van de authenticiteit (2012), De navel van Daphne. Over kunst en engagement (2016), Dichtbij en ver weg. Opstellen over kunst, filosofie en literatuur (2018) en Een jager in het woud. Frankrijk, Duitsland, Europa (2023).
Maarten Doorman was redacteur van Hollands Maandblad en De Tweede Ronde, was jarenlang panellid bij VPRO’s legendarische tv-programma Zeeman met boeken en deelnemer aan verschillende programma’s van HUMAN tv. Voor een opstel over het translokale in de kunst zie hier.
Criticus
Verder
Van 2000 tot 2004 was Doorman bijzonder hoogleraar Literaire Kritiek aan de Vrije Universiteit, en van 2004 tot 2014 bijzonder hoogleraar Journalistieke Kritiek van Kunst en Cultuur bij Mediastudies aan UvA. Zijn oratie aan de Universiteit van Amsterdam Kiekertak en Klotterbooke (2005, download tekst) gaf een nieuwe impuls aan het canondebat. Doorman was vervolgens bijzonder hoogleraar Geschiedenis van de Duitse Cultuur aan de Vrije Universiteit van 2006 tot 2024.
Zie ook Lastige vragen van Max Frisch (Uit: Trouw) en persoonlijk interview in de Observant en verder ‘Mijn Wereld’ in Het Parool 20 juli 2013:
Roadtrip
Wel eens een roadtrip gemaakt? Zo ja, welke was het meest bijzonder?
Voor mijn boek Denkers in de grond reisde ik met een vriend in koortsachtig tempo door Europa, van graf tot graf. In Londen lag bij de tombe van Marx een natgeregend triomfantelijk kaartje: ‘We always knew you were right!! Capitalism in crisis.’ En in een gang van de universiteit troffen we het opgezette lijk van de filosoof Jeremy Bentham. Gruwelijk beeld. De beroemde denker zat op een stoel, zijn wandelstok tussen akelig magere benen.
Vervoer
Waar heb je het beste of slechtste vervoer?
Enkele malen al reisde ik met de boot van Oslo naar Kiel of omgekeerd. Auto aan boord, prachtige tocht en waar eet je verder rendier op zee met een fles Barolo erbij?
Overschat
Wat is de meest overschatte plek waar je bent geweest? Bijvoorbeeld een toeristische attractie.
Omdat de pizza uit Napels komt, gingen we er onmiddellijk lunchen bij een echte pizzeria. Na een uur brachten ze een grauwe dweil met een paar zwarte olijven erop. Bill Clinton had er gegeten, dus we waren gewaarschuwd. Maar Napels is gul en haar fravagli (Kleine visjes) en Greco di Tufo maakten veel goed.
Stad
Lievelingsstad en waarom?
Op school spijbelden we soms op vrijdag en dan liftten we naar Parijs zonder een cent op zak. De metro heeft er als in elke stad een specifieke geur. Nog elke keer als ik die ruik gaat er een vlaag geluk door me heen, een puberaal gevoel van bevrijding. En het geluid van autobanden over de keien van de boulevards op een warme dag. Voor mij is het muziek.
Natuur
Ooit een jungletocht gedaan of iets dergelijks?
De natuur is hard en onverschillig. Ik kom er graag wandelen, maar na een paar dagen maken bomen me nerveus. Ze zijn niet duidelijk in wat ze van je willen. De zee klotst voort in eindeloze deining, het platteland confronteert je met je eigen snobisme en bergen wrijven je je eigen nietigheid in. Ah, geef mij dan ook maar de stad!
Volk
Wat zijn de leukste mensen? Misschien het meest gastvrij/ fijnste ervaring mee? Of een vreselijk volk?
Andalusiërs. Ooit woonde ik een half jaar in een dorpje daar en mocht mee met de stropers van konijnen. En daarna met de man die te paard deze stropers probeerde te betrappen. Of met de vrachtwagenchauffeur die Cruzcampo-bier rondbracht. Dan weer met iemand die stieren op moest halen. Rond de feestdagen overal flamenco, het klappen, het jengelen, de gitaren. Goedkope romantiek, maar als je er middenin in zit en ze kent ga je voor de bijl.
Kick
Waar heb jij de grootste kick beleefd? Welke stad, plek? Misschien een optreden of bijvoorbeeld parachute gesprongen?
Drie pas afgestudeerden van het Conservatorium in Luik voerden een keer de Leçons de Ténèbres uit van François Couperin in de Waalse Kerk van Maastricht. Ik kende die muziek – maar was volstrekt overrompeld.
Terras
En waar zit jij het prettigst op het terras? In Amsterdam of misschien met uitzicht op de Eiffeltoren?
Het beste terras zit in je hoofd.
Relaxen
Waar kom jij het meest tot ontspanning?
Thuis, wanneer we mijn rol in het huishouden bespreken, of in de file op weg naar een begrafenis. Of met mijn zoon om kwart over acht uit bij Aalsmeer in de motregen als de thuisclub niet komt opdagen. Als de trein optrekt die ik miste.
Nooit meer
Naar welke plek zou jij absoluut nooit meer naar toegaan?
Nee. Altijd weer.
Feestervaring
Waar was je wildste feestervaring en werd je wakker met een enorme kater of spijt?
Ooit werd ik door mijn Catalaanse vriendin door alle nachtclubs van Barcelona gesleurd. Het was hard werken. De ergste waren die in de voorsteden. Altijd werd ik wakker met een kater, altijd had ik spijt.
Museum
Waar vind je het mooiste museum of culturele hoogtepunt?
In het Guggenheim in New York voerde Marina Abramovich in 2005 zeven avonden achter elkaar zeven uur lang een beroemde performance uit van kunstenaars als Joseph Beuys en Bruce Nauman. Even onvergetelijk als onverdraaglijk was de heropvoering van een eigen, 30 jaar oude performance waarbij ze naakt op een groot kruis van ijs lag en met een mes een grote ster op haar buik kerfde. Wat een aangrijpende onbehaaglijkheid in deze parkeergarage van de hedendaagse kunst!
Winkel
Waar kan je het beste shoppen?
In Abu Dhabi zijn alleen supermarkten en shopping malls. Toch is er één niet gekoelde plaats en uitgerekend daar verkoopt men vis in een enorme hal. Exotische exemplaren. Ik kocht er zilveren haringen met zwaarden op hun neus. Achter een rode lijn wachten mannen je op om ze schoon te maken. Ze vechten met fileermessen om klandizie.
Cultuurshock
Waar moest jij het meeste wennen aan de cultuur? Wat was een bizarre ervaring?
Ik schrik er niet van dat je in Amerikaanse supermarkten wapens kunt kopen. Maar dat er invalidenwagentjes bij de ingang staan voor mensen die zo dik zijn dat ze niet meer lopend achter een kar hun vetten en suikers bijeen kunnen graaien, vond ik pervers. Dodelijk service.
Uitgaan
Waar kan je het beste uitgaan? Waar vind je de beste clubs?
Waarom zou je uitgaan? Waaruit eigenlijk? Het overkomt je, en anders moet je het niet doen.
Restaurant
Waar heb jij het lekkerst gegeten? Waar zit het beste restaurant?
Le Procope in Parijs, alleen omdat Rousseau, Diderot en Voltaire er aten, er komt natuurlijk geen Parijzenaar meer. Voltaire dronk er wel eens 40 koppen koffie per dag, aangelengd met chocola. Ik kan de kalfskop aanbevelen. Op Trastevere in Rome at ik onvergetelijk bij In de Dronken Ezel.
Opgelicht
Waar ben jij het hardste opgelicht? Of platgezegd: “Genaaid”?
Bij een taxirit in St Petersburg zag ik op de Nevski Prospekt de meter plotseling op 12000 roebel staan. Ik vroeg de dronken chauffeur te stoppen maar hij wilde ons niet laten gaan, ook niet toen ik hem 500 roebel had gegeven (een tientje). Er was maar één oplossing: schelden als een Amsterdamse taxichauffeur. Toen sprongen de deuren open. Je moet vuur met vuur bestrijden.
Actief
Wel eens een actieve vakantie gedaan? Waar en wat?
Ik trok een keer met vier van mijn kinderen (toen 4 tot 12 jaar) en een ezel een week door de Jura. Op een dag regende het onophoudelijk en halverwege een eindeloos karrespoor steil omhoog bleef de ezel staan. Drie gekleurde regenpakjes verdwenen uit zicht, de vierde zat op de rug van het rotbeest. Er was geen verbinding. Na 20 minuten groeiende wanhoop begon ik het dier de categorische imperatief van Immanuel Kant uit te leggen. En zie: hij liep.
Vakantiegevoel in Amsterdam
Waar in Amsterdam krijg jij nou een vakantiegevoel? In het park? Het centrum? Op je balkon? Of heel ergens anders?
Elke ochtend dat de zon schijnt.