Bijna 250 jaar geleden stierf Rousseau. Maar hij is nog altijd onder ons, nu zelfs meer dan ooit. Want Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) is de uitvinder van het ik dat wij sinds meer dan twee eeuwen met ons meezeulen en dat ik staat hoog op de agenda. In de politiek, de kunst, het onderwijs, op tv, in de media en in ons eigen leven.
Vanaf Rousseau zijn we in de greep van het verlangen naar echtheid. Naar de natuur, naar spontaniteit, jeugd, vriendschap en liefde. Dankzij Facebook en Tiktok snappen we dat we onszelf moeten spelen, zoals de echtheid van Boer Zoekt Vrouw tot in de puntjes geregisseerd is en de oprechtheid van de politicus het product is van mediatraining. Er loopt een rechte lijn van Rousseau naar de smiley en andere emoticons.
Maar authenticiteit is onmogelijk. Dat laat Rousseau onbedoeld zien. Vooral in zijn eigen leven, waarover hij uitvoerig schrijft. Zijn Bekentenissen lijken een etalage van oprechtheid, maar ze staan vol leugens. Zulke paradoxen zijn niet alleen te wijten aan de dwarsheid van deze soms hysterische filosoof, die een talent had zich in onmogelijke situaties te begeven. Het ligt uiteindelijk aan het verlangen naar echtheid zelf. Eerlijkheid leidt tot hypocrisie, heimwee naar de natuur tot aanstellerij. Dat is de erfzonde van de authenticiteit.
Met Rousseau begint een van de grote thema’s van de moderne filosofie: vervreemding. Het verlangen naar authenticiteit maakt bij reflectie duidelijk dat die onmogelijk is en daarmee verliezen we onszelf. Sinds Rousseau zijn we niet meer wie we willen zijn. In zijn succesvolle Rousseau en ik (2012) beschrijft Maarten Doorman hoe we nog steeds in zulke verlangens vastzitten en vraagt hij zich af of (en hoe) we kunnen ontsnappen aan de beklemmende erfenis van Rousseau.
In 2022 verscheen de zevende druk!
Een prikkelend essay! (de Volkskrant)
bestel: http://www.athenaeum.nl/shop/details/9789035137639
Voor een interviews n.a.v. dit boek in de Volkskrant zie
en zie