Vier oorlogen
Na Brexit en met de Russische militaire expansie aan de oostgrenzen richt het oog zich opnieuw op de Frans-Duitse samenwerking. Kunnen Frankrijk en Duitsland nog richting geven aan de toekomst van Europa? Is de kloof uit hun gezamenlijk verleden definitief overbrugd? Vier oorlogen hebben immers diepe sporen achtergelaten. En hoewel de ‘erfvijandschap’ tussen beide landen al sinds de laatste wereldoorlog is verdampt, leert de geschiedenis dat nationale vooroordelen en clichés hardnekkiger zijn dan we denken.
Haring, scheiding
In 2015 publiceerde de Franse oppositieleider Jean-Luc Mélenchon De haring van Bismarck. Dit pamflet ondermijnde de Frans-Duitse vriendschap op een schrille toon door de Duitsers ervan te beschuldigen op Europese alleenheerschappij uit te zijn. De titel verwijst naar de ingelegde haring die Angela Merkel aan president François Hollande cadeau deed, plaatselijk Bismarck-haring geheten. Enkele jaren eerder had de Duitse filosoof Peter Sloterdijk ondertussen betoogd dat vriendschap tussen beide landen een illusie was. Zo luidde de historische ontmoeting tussen De Gaulle en Adenauer in de Kathedraal van Reims juist een vreedzame scheiding in, stelde hij net iets te tevreden vast. Dus hoe hecht is het Duits-Franse bondgenootschap?
Verlichting en romantiek
Staat de Vijfde Republiek niet in de traditie van een rationele Verlichting, waar de geboorte van de Duitse natie juist wortelt in een naar binnen gekeerde romantiek? Of richt Frankrijk zich te veel op het verleden en is de Duitse politiek meer op de toekomst gericht? De laatste tien jaar wierp een reeks herdenkingen van de gewelddadige confrontaties tussen beide landen en een aantal tentoonstellingen nieuw licht op de Duits-Franse verhoudingen. Telkens hoorden we hier oude geluiden in een nieuwe samenklank. Vaak zagen we bijna vergane beelden in nieuwe gestalte oplichten.
Een jager in het woud voert de lezer daarom aan de hand van achtereenvolgens muziek, beeldende kunst, film en literatuur door een pijnlijke geschiedenis van vier grootschalige gewapende conflicten. Van de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871) en het uitroepen van het Duitse keizerrijk in Versailles terug naar de napoleontische tijd en de Duitse bevrijdingsoorlogen. En dan van de loopgraven uit La Grande Guerre tot de totale catastrofe van de Tweede Wereldoorlog.
Op zoek naar een goede balans tussen herinneren, herdenken en vergeten werpt dit boek ten slotte een blik op de militaire en economische rol van Frankrijk en Duitsland in de onvoorspelbare toekomst van een veranderd en nog steeds veranderend Europa.